Bakeliet wordt wel de vader van de plastics genoemd en ‘het materiaal van duizend toepassingen’.  Deze eerste volledig synthetische kunststof kon in mallen worden gegoten en  in elke vorm in massa worden geproduceerd.  Dat was in die tijd een doorbraak en ook een belangrijke reden dat ontwerpers er massaal mee aan de haal gingen en er met groot enthousiasme de meest uiteenlopende voorwerpen van ontwierpen.

Fotopapier

De in 1863 geboren Belg Leo Henricus Arthur Baekeland was chemicus en vond al op jonge leeftijd Velox uit, het eerste fotopapier waarmee foto’s bij kunstlicht konden worden ontwikkeld. Hij verkocht de rechten in 1897 voor veel geld aan de Eastman Kodak Company en was daarmee op jonge leeftijd steenrijk toen hij in de Verenigde Staten verder ging met experimenten met fenolhars. Verschillende onderzoekers waren hem toen al voorgegaan in experimenten met fenolen en aldehyden. Fenolhars was zelfs al op de markt in de vorm van platen en staven, maar het kon nog niet in mallen of matrijzen worden gegoten. Het is Baekelands verdienste dat hij de hars uiteindelijk zo wist te bereiden dat het geschikt werd om in matrijzen tot producten te verwerken.

Patenten

Baekeland vroeg verschillende patenten aan waarvan het ‘Heat and Pressure’-patent uit 1907 een van de belangrijkste was. Uiteindelijk had Baekeland ongeveer 400 patenten op zijn naam staan en gaf hij zijn fenolhars de merknaam Bakelite mee. De uitvinder van de eerste synthetische kunststof voerde vele processen vanwege schendingen van zijn octrooirecht, maar nodigde ook bedrijven die zijn octrooien probeerden te omzeilen uit tot samenwerking. De Duitse firma Bakelite AG, mede opgericht door de chemicus, ging als eerste bakeliet produceren.  Baekeland verkocht zijn bedrijf in 1939 en overleed vijf jaar later in 1944.

Bakeliet meest gebruikte kunststof

Bakeliet werd in de eerste helft van de vorige eeuw niet alleen toegepast in gebruiksvoorwerpen, maar vanwege de isolerende eigenschappen in de vorm van laminaat ook in elektriciteitsnetwerken, telefoons en radio’s en televisie. De vloeibare hars vond zijn weg in verven en lakken en in de auto-industrie. Vanaf 1920 was bakeliet de meest gebruikte kunststof.

Bakeliet veroverde de markt op het moment dat de stijlbeweging Art Deco in zwang was. Veel bakelieten voorwerpen uit die tijd zijn dan ook juweeltjes van Art Deco-vormgeving en daarom geliefd bij verzamelaars. Na 1950 raakte de eerste synthetische kunststof op zijn retour. Hij paste niet bij de nieuwe tijdgeest van na de Tweede Wereldoorlog, waarin onder meer de  ‘nieuwe polymeren’ hun weg naar het publiek vonden.

Verzamelaars

Tegenwoordig wordt bakeliet vooral verzameld door liefhebbers van zowel het materiaal als de vormgeving. Deze website vormt daar een weerslag van. Het PolyPlasticum heeft in de afgelopen decennia een grote hoeveelheid bakeliet verzameld.